Geschreven door Christa | Uitslapen tot in de middag, huiswerk laten liggen, een grote mond, experimenteren, en (verkeerde) vriendengroepen. Dit zijn zomaar wat gedachten die je kunt hebben als je denkt aan de puberteit. Het zijn van die (doem)scenario’s die zich in je hoofd afspelen, het is een angst voor de onvermijdelijke puberfase! Jouw lieve kleine spruit is niet langer meer klein. Maar hoe kun je je kind tijdens deze periode begeleiden? Met deze tips kom je in shaa Allah wat stappen verder.
NB: overal waar “hij” staat, kun je natuurlijk ook lezen als “zij”
Tip 1: verbinding is de sleutel
Allereerst is in verbinding staan met je kind een voorwaarde om tot een wederkerige relatie te komen en vertrouwen op te bouwen. Als jouw puber die verbinding voelt, zal hij sneller geneigd zijn naar je toe te komen en naar je te luisteren. En als je wil dat jouw kind naar jou luistert, luister dan ook naar jouw kind.
Voorbeeld: Stel, jij hebt een lastige dag op je werk gehad en je vertelt dit thuis aan je partner. Dan hoop je op begrip en een luisterend oor. Je vertelt dat je leidinggevende jou vervelend heeft benaderd, je bent midden in een grote meeting terechtgewezen. Je voelde je vernederd en wilt dit nu kwijt. Je doet je verhaal, maar je partner reageert met: ‘Nou je bent zelf ook niet de makkelijkste, hoor’’ of ‘’Ach, doe niet zo moeilijk’. Dat voel je je uiteraard niet gehoord. Het kan er zelfs toe leiden dat je minder snel geneigd bent om de volgende keer iets te bespreken.
Toch reageren we in de praktijk vaak precies zo naar onze pubers. We zijn snel geneigd om te kijken naar de tekortkomingen van onze pubers. Zoals het niet maken van huiswerk, te laat naar bed gaan, niet op tijd uit je bed komen en taken in huis laten liggen. We kijken dus vooral naar de dingen die niet goed gaan. Als je je puber daarop wijst en alleen je afkeuring laat horen, stop je jullie verbinding, je stopt het contact. Je puber hoort dan eigenlijk niet meer wat je zegt en daarmee leert hij niet de les die jij voor ogen hebt. Er is niemand die het leuk vindt om steeds gewezen te worden op tekortkomingen. Voor een puber ligt dit al helemaal gevoelig. In onderzoeken komt ook naar voren dat pubers veel beter reageren op positieve feedback, dan negatieve feedback.
Wat deed onze profeet Mohammed (vrede zei met hem) in de opvoeding van kinderen? Hierbij een overlevering van Anas ibn Malik (hij heeft als kind bij de profeet vrede zij met hem geleefd):
Anas ibn Malik (moge Allah tevreden met hem zijn) heeft overgeleverd:
Ik heb de boodschapper van Allah tien jaar gediend en hij heeft nooit een keer ‘foei’ tegen me gezegd of voor iets dat ik wat ik had gedaan gezegd: ‘’waarom heb je het gedaan?’’ of voor iets dat ik achterwege liet: ‘’waarom heb je het achterwege gelaten?’’ Tirmidhi
Je wil dus juist wel die verbinding, want vanuit die verbinding is een écht gesprek mogelijk. Door een echt gesprek ontstaat er ruimte om naar elkaar te luisteren. Door deze ruimte kun je je puber uitleggen en vertellen wat je graag zou willen. De kans is groter dat je kind hoort wat je zegt, en je advies meeneemt in de afweging van zijn keuzes. Let wel op: jij hebt als ouder een begeleidende en adviserende rol, maar je kind maakt uiteindelijk zelf de keuzes. Als je verbonden bent met je kind, is de kans ook groter dat hij je vaker zal opzoeken als hij in moeilijke situaties verkeerd. Het is uiteraard geen garantie dat je kind het gedrag laat zien wat jij graag wil. Maar je zult in ieder geval geen energie kwijt zijn aan discussies die tot niets leiden.
Tip 2: Gevoelens erkennen
De beste pedagoog die ooit leefde is onze geliefde profeet Mohammed (vrede zij met hem) geweest. Hij is onze grote voorbeeld, ook als het aankomt op de opvoeding. De profeet (vrede zij met hem) wist feilloos aan te sluiten bij de verschillende soorten mensen die op zijn pad kwamen. Hij reageerde met een grote wijsheid op de mensen en had oog voor de gevoelens van de mensen, jong en oud.
Het is belangrijk om gevoelens te erkennen van je puber. Gevoelens mogen er zijn. Je mag je boos, blij, verdrietig of bang voelen en alles wat er tussenin zit. Creëer thuis een klimaat waarin gevoelens mogen bestaan en er mogen zijn. Als daar ruimte voor is voelt je puber zich gehoord en gesteund. Let wel, ruimte bieden voor gevoelens is iets anders dan de grenzen open zetten! Je kunt begrip tonen en ruimte maken voor gevoel én tegelijkertijd grenzen stellen aan gedrag.
Je kunt bijvoorbeeld tegen je boze puber zeggen: Je bent boos en dat snap ik. Als iemand spullen uit mijn kamer pakt zonder te vragen zou ik hier ook boos over zijn, maar je zusje uitschelden is onacceptabel. Ik verwacht van je dat je dit oplost. Dat laatste punt, je verwachting uitspreken is goed. Je doet dan beroep op zijn/haar vaardigheden om verantwoordelijkheid te pakken en dingen op te lossen. Als je gevoelens van je puber erkent dan biedt dit ruimte voor dialoog en voorkom je een strijd. Want daar kom je niet ver mee. Je kind sluit zich dan af en je kunt als ouder niet meer tot hem/haar doordringen met de boodschap die je voor ogen had.
Hieronder een voorbeeld van hoe dit er in de praktijk uit kan zien.
Situatie 1: niet gewenste aanpak
Puber: Ik had mijn werkstuk af moeten hebben voor morgen en nu heb ik nog niks! Oh nee…
Ouder: Ja, dat komt ervan als je je planning niet maakt of je agenda niet gebruikt! (verwijt)
Puber: Ja, nou zo erg is het nou ook weer niet hoor. Ik gebruik mijn agenda wel.
Ouder: Ja ja, ga nou maar gewoon aan je werkstuk.
Puber: Pffffffffff…
Situatie 2: betere aanpak
Puber: Ik had mijn werkstuk af moeten hebben voor morgen en nu heb ik nog niks! Oh nee…
Ouder: Oh…
Puber: Oh zo stom, ik kijk altijd in mijn agenda, maar was zo bezig met dat gedoe van de sportclub dat ik er niet meer aan toegekomen was.
Ouder: En nu zit je in de stress natuurlijk met dit probleem…
Puber: Ja, dat kan je wel zeggen. Uhm, ik ga even de leerkracht mailen en dan maar kijken hoe ver ik kom.
Ouder: Succes!
Je ziet een duidelijk verschil in de eerste en tweede aanpak: in de tweede situatie is er ruimte voor gevoelens (het balen en de stress van het niet maken van huiswerk). Er is geen veroordeling of verwijt, er wordt actief geluisterd naar de puber. De puber wordt serieus genomen en deze voelt zich serieus genomen en gehoord, de puber wordt niet persoonlijk afgekeurd. En je ziet ook dat de ouder geen oplossing biedt, juist door een stapje achteruit te doen, doe je beroep op de vaardigheden van je kind. De pubertijd is een fase waarin je kind vaardigheden ontwikkeld en situaties leert op te lossen. Dit is ook wat er nu gebeurt. In het kader van zelfstandigheid en het ervaren dat gedrag zowel positieve als negatieve consequenties heeft, is het belangrijk om jouw rol als adviseur belangrijker te maken dan die van rechter of betweter. Jouw kind weet al dat jij het beter weet, dat hoeft niet constant duidelijk gemaakt te worden. Van belang is het om jezelf bewust als ouders hierin te trainen en dit steeds te blijven oefenen.
Tip 3: Respect
Je puber zit te wachten op een respectvolle benadering. Je kan denken dat dit overbodig is om te benoemen, maar niets is minder waar. Vaak hebben we de neiging om toch op een wat dwingende manier te zeggen dat ze bepaalde dingen moeten doen. We verwachten dat ze dan luisteren. Ook oordelen over het gedrag draagt niet bij aan een gevoel van respect. Maar net zoals dat wij als volwassene met respect behandeld willen worden, zo is het ook voor onze pubers. Bij pubers zijn de hersenen nog volop in ontwikkeling. Ze zijn daardoor nóg gevoeliger voor een positieve benadering dan een negatieve benadering. Het helpt dus om daarom vooral de nadruk te leggen op wat goed gaat en minder te letten op wat hij/zij allemaal verkeerd doet.
Dit is een punt waar je zelf ook stil bij kunt staan. Kun jij een voorbeeld bedenken uit je eigen jeugd? Misschien moet je even graven… Maar dan kom je vast wel op een situatie waarin één van je ouders je complimenten gaf en keek naar iets dat je goed deed. Kun je nog terughalen hoe jij je toen voelde? Grote kans dat je daarvan groeide. En vergelijk het dan eens met een andere situatie waarop je vooral werd gewezen op de dingen die je niet goed hebt gedaan, je tekortkomingen. Daar ging de deur van ontvankelijk zijn voor advies waarschijnlijk snel dicht.
Respect is eigenlijk het onderliggende basisprincipe die de rode draad is van je benadering naar je puber. En dit zal je dan terugkrijgen. We zijn niet perfect! Iedereen verliest weleens zijn geduld, is moe of heeft er gewoon even genoeg van. De kunst is dan om ook te kunnen toegeven dat je iets niet handig hebt aangepakt. Om sorry te zeggen als je iets verkeerd hebt gedaan. Zo herstel je de relatie weer met je kind en hij/zij leert van jou dat je niet perfect hoeft te zijn en dat relaties kunnen worden hersteld.
Tip 4: gebruik humor
Gebruik humor! Maak een grapje, lach met je kind, vertel een verhaal met een knipoog. Lachen zorgt voor verbinding. Geloof me, je puber gaat het waarderen. Je kunt zo nu en dan ook je punt duidelijk maken middels een grapje. Wil je dat je puber zich aan de takenlijst houdt? Of ben je het zat om elke keer maar weer hetzelfde te moeten zeggen? Vertel je boodschap dan in een humoristische vorm. De kans is groot dat je puber precies weet wat je bedoelt. Omdat hij zich niet direct aangesproken voelt en dus niet in de weerstand hoeft te schieten, is op een grappige manier iets brengen vaak helder genoeg wat je verwacht. De kans is dan ook groter dat je puber zijn taak gaat doen. Humor verlicht ook. Je moet hier natuurlijk een balans in creëren, maar serieuzere zaken kan je puber makkelijker bespreken als jij hier middels humor wat luchtiger instaat.
Tip 5: controle loslaten en doe’a doen
Als ouder ben je vaak bang om controle te verliezen. Je wil controle hebben over de situatie, over wat je kind doet en het constant zeker willen zijn dat het goede gebeurd. Je hebt het gevoel dat jij als ouder het leven van jouw puber in goede banen moet leiden. Je houdt van je kind en wil het beste voor hem. Maar besef ook dat je kind nu een jong volwassene is die begeleid moet worden. Hierbij hoort controle loslaten en je kind de kand geven om eigen vaardigheden te ontwikkelen.
Wij als moslims weten dat alles ligt in de handen van Allah. Je verplichting is wel om je best te doen. Een van de mooiste handelingen die we kunnen verrichten is het doen van doe’a. Vraag Allah om bescherming en leiding voor jou en je kind(eren). Hij is Degene die alles overziet, de harten kent en alles in de hand heeft. Vertrouw erop dat Zijn plannen altijd de beste plannen zijn, tawakkul.
En vertrouw daarnaast ook een beetje erop dat je puber in staat is om verantwoorde keuzes te maken of geef hem in ieder geval wat ruimte daarin om te leren. Je hebt je puber al die jaren opgevoed en meegegeven wat jullie belangrijk vinden, welke normen en waarden het gezin heeft. Nu wordt het tijd om met de aangereikte tools te experimenteren.
Extra tip
Het laatste belangrijke inzicht dat ik je mee wil geven is dat het nooit te laat is om te werken aan de verbetering van de relatie met je kind. Blijf niet hangen in het denken dat je een slechte ouder bent. Nee, wat is er voor nodig om meer in verbinding te staan met je kind. Samen een activiteit doen? Prima, doe dat vooral! Investeer in die band. Kijk naar wat bij jullie gezamenlijk past hierin.
Met dit artikel heb je in shaa Allah hopelijk wat meer tools in huis om vanuit rust en verbinding met je kind door de puberteit-fase te komen.
Moge Allah waken over ons en onze kinderen en ze beschermen, amien.
Liefs, Christa van DePervecteJeugd:
Geef een reactie