Geschreven door Houda | Je kind wordt ouder en je hebt het vermoeden dat je kind begint te puberen. Hoe merk je dit, wat gaat er in die hersenen om en hoe kun je hier als ouder mee omgaan? In dit artikel vertel ik je hoe het puberbrein werkt en lees je praktische voorbeelden over hoe jij met je puber om kunt gaan.
Voor dit artikel is de expertise ingewonnen van jongerencoach en weerbaarheidstrainer Houda Loukili. Zij heeft ruim 15 jaar ervaring in het coachen van kinderen en heeft o.a. de online weerbaarheidscursus Superhelden ontwikkeld. Houda vertelt:
Hoe werkt het puberbrein?
Dat is voor veel ouders een lastige vraag. Een puber in huis is namelijk niet altijd even makkelijk. Waar komt het toch vandaan dat een puber het liefste de hele dag op de bank ligt en van de kleinste dingen een groot probleem maakt? Dat heeft te maken met het brein van een puber, daar verandert namelijk van alles in de leeftijd vanaf ongeveer 12 jaar. Het puberbrein is vrij ingewikkeld en zorgt dus geregeld voor de nodige onrust.
Vandaag is weer anders dan morgen
“Ik zie morgen wel wat mijn plan is, dat weet ik nu nog niet hoor”. Dit is misschien een herkenbare reactie van je puber wanneer jij iets vraagt over de toekomst. Denken over de toekomst past niet helemaal in het puberbrein. Pubers denken vaak alleen op korte termijn, het lange termijn denken is echt te lastig. Plannen is bijvoorbeeld geen sterke eigenschap van pubers. Wanneer zij een toets over twee weken hebben, is dat voor hen nog erg ver weg. Waarom zou je daar nu al voor gaan leren?
In het puberbrein staat plezier boven controle
Als pubers iets willen hebben, dan willen ze dat meteen en niet over een week of een maand. Een nieuwe telefoon? Meteen bestellen. Nieuwe voetbalschoenen? Nu naar de winkel. Het puberbrein kan niet goed vooruitdenken en ook niet overzien. Dat heeft te maken met het pleziercentrum dat in de hersenen van pubers actief aanwezig is en dit zorgt vaak voor impulsief gedrag. Soms zitten daar ook onverstandige keuzes bij en pubers kunnen de gevolgen daarvan op dat moment zelf niet inzien. Het plezier staat bij een puberbrein boven de controle.
Heftige emoties
Opvallend is dat pubers altijd heftige emoties hebben. Ze hebben weinig controle over hun emoties en zijn erg gevoelig voor bepaalde veranderingen. Als er iets is wat hen niet zint, dan zal je dit zeker merken. Wanneer er wel iets leuks is, dan zijn pubers daar extra enthousiast over. Dit heeft vaak te maken met dat korte termijn verlangen. In het puberbrein ontstaan de grootste drama’s door de kleinste dingen. Schoenen opruimen, een fiets binnen zetten of het afval buiten zetten kan als een grote opgave worden gezien. Als dat niet past in het plan van een puber, kan dit nog wel eens voor een drama zorgen en dat is niet altijd even gezellig.
Status: op zoek naar zichzelf
Waar pubers vooral mee worstelen is de zoektocht naar zichzelf en daarmee ook de zoektocht naar hun omgeving. Wie zijn ze en bij welke mensen voelen ze zich fijn? Het lastige hieraan is, is dat pubers vaak te maken hebben met groepsdruk in hun leeftijdscategorie. Door de heftige emoties waar het puberbrein last van heeft zijn ze erg gevoelig voor die groepsdruk. Daardoor is het voor pubers niet altijd even makkelijk om een eigen keuze te maken en dicht bij zichzelf te blijven.
Kuddegedrag
Pubers willen ergens bij horen en liever niet teveel opvallen. Ze willen het graag goed doen in de ogen van hun leeftijdsgenoten en willen meegaan met de trends bijvoorbeeld op het gebied van kleding, schoenen en sport, want dan ‘horen ze erbij’. Dit is een gevoel van veiligheid, want als je opvalt wordt je wellicht buiten de groep gezet en dat is voor pubers het engste wat er kan gebeuren. Zij gaan liever mee met de kudde.
Wat helpt dan wel?
Voor een puber is het belangrijk om bewust bezig te zijn met wat zij doen. Daarom is het bijvoorbeeld goed om te leren plannen en dus vooruit te kijken. Wat staat er voor school op de planning, wat kan ik verwachten? Zo neem je ook een bepaalde last minute stress weg en leert je puber om bezig te zijn met de toekomst. Ook is het goed om achteraf terug te kijken op bepaalde situaties. Waarom heb je dat gedaan? Dit proces van reflecteren helpt bij de ontwikkeling.
Hoe reageer je als ouder in bepaalde situaties?
Ik geef je graag wat voorbeelden:
Wat doe je als je puber weigert om vooraf te leren voor zijn of haar toets?
Leg niet meteen de druk op het nu ‘moeten’ leren, maar leg hem of haar vooral uit waarom het zo belangrijk is om vroeg te beginnen en structuur aan te brengen. Maak samen een planning en help hem of haar om rust in het hoofd te krijgen en in te zien dat het op langer termijn veel fijner is om op tijd te beginnen. Verplaats je dus even in het puberbrein en denk vooral mee.
Stel, je zoon of dochter heeft veel emoties door iets wat op social media is gebeurd, hoe reageer je?
Geef niet meteen je eigen mening, in zijn of haar ogen is het namelijk veel groter dan jij misschien denkt. Stel je puber gerust en praat erover. Zo geef je hem of haar het gevoel dat jij het echt wel begrijpt en dat zij alles tegen je kunnen zeggen wat hen dwars zit.
Hoe reageer je als je puber zijn of haar kamer niet wilt opruimen?
Geef hem of haar de verantwoordelijkheid. Wanneer iets vanuit jou ‘moet’, vindt je puber het waarschijnlijk al snel ‘stom’ en ‘onnodig’. Om een discussie te voorkomen is het slim om afspraken te maken, in plaats van regels op te stellen. Ga in gesprek met je puber en leg uit wat er moet gebeuren in huis, verdeel vervolgens de taken. Zo heeft iedereen een eigen verantwoordelijkheid en voelt het vanuit je puber niet als een ‘persoonlijke aanval’. Je puber krijgt dan het gevoel dat hij of zij ook serieus wordt genomen en een eigen inbreng heeft.
TIP: Niet zenden, maar vragen
Als ouder is het niet altijd even makkelijk. Een volwassene heeft namelijk een actief controlecentrum in plaats van pleziercentrum en heeft daarom een hele andere kijk op een bepaalde situatie. Door de impulsiviteit van het puberbrein maken pubers wel eens vergissingen of fouten en daar leren ze weer van, al is dat voor ouders soms moeilijk.
Als ouder ben je er om je zoon of dochter dan op te vangen en samen te reflecteren hoe het een volgende keer anders kan. Zorg er vooral voor dat je meedenkend vragen stelt. Wanneer je alleen maar aan het zenden bent en zegt welke dingen wel of niet mogen, komt dat in het puberbrein niet aan. Wanneer je je puber laat nadenken over een bepaalde situatie, dan gaan die hersenen pas aan.
Ik hoop dat je wat gehad hebt aan dit artikel!
Liefs, Houda
Afbeeldingen zijn afkomstig van fizkes via Shutterstock
[…] Een puber in huis: hoe werkt het puberbrein + praktische tips voor jou als ouder […]