Als maatschappelijk werkster kom ik veel mensen tegen die kampen met geldproblemen. Soms zijn ze door omstandigheden in een situatie beland waardoor zij moeilijk hun hoofd boven water kunnen houden. Maar regelmatig kom ik mensen tegen die niet goed weten hoe zij gezond met hun inkomsten en uitgaven om kunnen gaan. Daarom vind ik het belangrijk dat kinderen van jongs af aan al leren hoe ze met geld om kunnen gaan. Het hoort bij de opvoeding. In dit artikel volgen allerlei tips om zelf aan de slag te gaan.
Tip 1: Zakgeld geven
Als je kind ongeveer 5 jaar oud is, kun je beginnen met het geven van zakgeld. Het is handig om eerst uitleg te geven over wat zakgeld is. Waarom krijgt je kind geld en wat kan hij/zij daar wel of niet van kopen. Je kunt hier afspraken over maken, bijvoorbeeld: mag je kind hier snoep van kopen? Of is het bedoeld om spulletjes bij budgetwinkels te kopen? Het is ook handig om zakgeld te geven op dezelfde moment van de week, zo weet je kind wanneer hij/zij weer geld zal krijgen. Let ook op de hoogte van het zakgeld. Als je lastig vindt om dit in te schatten, dan kun je kijken op de website van de Nibud. Maar let op, dit is slechts een indicatie, kijk voor jezelf ook wat haalbaar is om te geven! Geef je kind een spaarpot of laat hem/haar een spaarpot maken van een glazen potje. Een portemonnee werkt natuurlijk ook prima.
Tip 2. Spaargeld
Leer je kind dat je geld kunt uitgeven én geld kunt sparen. Als je bijvoorbeeld één euro hebt, dan kun je bijvoorbeeld 80 cent uitgeven en 20 cent sparen. Leg uit wat sparen betekent: je bewaart (een deel) van je geld, en koopt er dus geen spullen van. Je kunt sparen met een doel of sparen voor een later moment. Het is handig om je kind hier ook het verschil in uit te leggen. Wil je kind bijvoorbeeld duur speelgoed kopen zoals Lego of een computer? Dan heeft hij/zij een doel. Maar misschien weet je kind niet wat hij/zij wil kopen (geen doel), dan kun je uitleggen dat het sowieso handig is om spaargeld achter de hand te hebben voor een moment dat je het opeens wel nodig blijkt te hebben. Zo leert je kind wat bv. onvoorziene uitgaven zijn.
Tip 3. Uitleg geven over geld en bankpasje
Kleine kinderen zien hun kinderen vaak een bankpasje gebruiken. Ze krijgen door dat als dit wordt gebruikt, dan je dan spullen kunt kopen. Wat vaak niet wordt beseft is dat hier jouw eigen geld opstaat, en dat je dus geen gratis spullen meeneemt uit de winkel. Je kunt thuis met geld, een pasje en een zelf geknutselde bank uitleggen hoe dit proces in werking gaat: jij stort geld op je rekening, en de bank zet het geld op je pasje, als jij iets wil betalen, wordt het geld van je rekening afgehaald. Het zal even kunnen duren voordat je kindje doorkrijgt dat er tastbaar geld is en geld op de rekening. Als je kind wat ouder is, kun je ook uitleggen dat jouw inkomen op de bank wordt gestort, en dat de vaste lasten van de bankrekening wordt afgehaald.
Tip 4. Boeken en spelletjes
Als je kind de kleuterleeftijd heeft, dan kun je prentenboeken voorlezen over geld en sparen. Oudere kinderen kunnen zelf boeken lenen bij de bieb over geld. Er zijn ook boeken en spelletjes te koop zoals deze:
Tip 5. Boodschappen doen
Als je boodschappen gaat halen, neem je kind dan mee. Kijk samen naar jullie boodschappenlijst en bespreek met je kind hoeveel de producten kosten. Sommige producten lijken hetzelfde maar hebben verschillende prijzen, bijvoorbeeld pasta of rijst. Hoe komt dit? Bespreek ook met je kind waar je keuzes op baseert: waarom ga je voor het budgetmerk of de duurdere variant?
Voordat je boodschappen gaat halen, kun je met je kind ook (digitaal) de aanbiedingen van de winkel doornemen. Wat zijn aanbiedingen en wanneer is het slim om deze aanbiedingen wel/niet te kopen?
Laat je kind ook eens zelf aan de kassa betalen. Leg van te voren uit hoeveel geld je geeft en bespreek naderhand wat je allemaal voor boodschappen hebt kunnen kopen voor dat bedrag.
Tip 6. Winkelen met een budget
Duik af en toe eens met je kind de winkelstraten in. Spreek dan af welk bedrag je kind krijgt om uit te geven, of hoeveel zakgeld hij/zij mag meenemen om uit te geven. Zo heeft je kind een vast budget. Laat hem/haar zelf uitkiezen waar het geld aan wordt uitgegeven. Voor een ouder kan dit soms wel lastig zijn, als je ziet dat je kind “onzin” koopt. Maar het is ook een leerproces voor je kind, jij bepaalt het budget en hij/zij de uitgaven. Naderhand kan je met elkaar in gesprek over de uitgaven: wordt je er blij van, gebruik je het vaak, zou je dit volgende keer weer doen? Wil je liever ervoor in gesprek? Sta dan even stil bij het zien van een gewild product: waarom wil je dit product hebben, is het iets wat je echt gaat gebruiken of is het een verleidelijke koop?
Lees ook eens: tips voor kind: verkoop op de vrijmarkt
Tip 7. Geldrekenen
Je kunt thuis met je kind geldrekenen. Je kunt dit doen met echt geld uit bijvoorbeeld het boodschappenpotje of spaarpot. Maar als je niet genoeg kleingeld bij de hand hebt, dan kun je ook speelgoedgeld gebruiken. Bij Action of Intertoys kun je dit aanschaffen. Met de peuters en kleuters kun je ‘winkeltje’ spelen. En bij kinderen vanaf groep 3 kun je (eenvoudige) rekensommen maken. Erg leuk en leerzaam!
Tip 8. Reclames voor kinderen
Of je kind nu tv kijkt of YouTube video’s. Overal zullen ze (sluik)reclame tegenkomen. Kinderen worden verleid en beïnvloed door influencers, reclamespotjes én leeftijdsgenootjes die de producten wel meteen hebben. Ga hierover in gesprek met je kind. Kinderen zien regelmatig dingen langskomen op bijvoorbeeld YouTube: “mama/papa, ik wil dit ook hebben”. Leg uit aan je kind dat degenen die het product laten zien geld krijgen van degene die het product maakt: de makers willen dat jij het product koopt en de media is het middel om het te laten zien. En jij moet dus goed nadenken of je dit product waardevol vindt. Wil je meer lezen over vloggers en de reclamecode? Lees dan dit artikel.
Tip 9. Bankrekening
Open voor je kind een bankrekening en spaarrekening. Als je kind veel geld krijgt, bijvoorbeeld op een feestdag, dan kun je afspreken dat een deel van het geld op de spaarrekening wordt gestort. Zo voorkom je dat je kind al het geld uitgeeft. Leg ook uit aan je kind hoe een bankrekening werkt, veel kleine kinderen denken dat een bank een échte bank is waar je op kunt zitten. Loop eens langs een bank en leg uit hoe het werkt. Verdiep je zelf ook eens in welke banken er zijn: waar investeren banken jouw geld in, en hoe gaat de bank om met rentes. Bekijk ook hoe de mobiele bankapps werken. Vaak kan je kind goed kijken wat er op de bank wordt gestort, wat en wordt gespaard en wat er wordt uitgegeven. Je kunt de app vaak koppelen aan je eigen bank app, zodat je inzage hebt in de uitgaven of als je kind bijvoorbeeld onder een bepaald saldo uitkomt.
Tip 10. Klusjes doen voor geld
Financiën uitleggen is een onderdeel van de opvoeding. Een ander onderdeel is je kind leren hoe hij/zij zelfredzaam wordt, ook in het huishouden. Je kunt vanaf jongs af aan je kind al betrekken in het huishouden. Sommige dingen zullen dagelijks of wekelijks terugkeren zoals speelgoed opruimen, kamer opruimen en de was vouwen. Maar er zullen ook klusjes zijn, waarvan je denkt: ik laat dit mijn kind doen zodat hij/zij een zakcentje kan verdienen. Denk bijvoorbeeld aan het wassen van de auto (afhankelijk van de leeftijd van je kind). Zo leert je kind dat je geld krijgt als je ervoor werkt. Als je kind een tiener wordt, dan kun je ook denken aan bijbaantjes zoals krantenwijk of groente/tuin plukken.
Lees ook het artikel: 10 huishoudklusjes voor peuter en kleuter
Tip 11. Kleedgeld geven
En als we het dan toch over tiener zijn hebben, bedenk/bespreek of jij degene bent die de kleding koopt of gaat je kind dit zelf doen. En bespreek ook wat jij wel koopt en wat niet. Aan de hand hiervan kun je je kind kleedgeld geven, zodat hij/zij zelf kleding kan kopen. Zo ontdekt je kind welke (merk)producten goedkoop en duur zijn en leert je kind bewust keuzes maken. Natuurlijk zal je kind hier ook de mist in gaan en dat is oké. Fouten maken hoort juist bij het proces.
Tip 12. Afspraken: wat betaalt ouder en wat betaalt kind
Ben jij een ouder die alles voor je kind wil gaan betalen of wil je dat je kind ook zelf verantwoordelijk wordt voor de toekomst? Je kunt denken aan bijvoorbeeld collegegeld, zorgverzekering en rijlessen. Bespreek van te voren met je (ex)partner hoe jij hierin staan en maak daarna afspraken met je kind. Neem dit al mee in de opvoeding zodat je kind zich hiervan bewust is, en zich hier eventueel op kan voorbereiden. Betalen jullie bijvoorbeeld de helft van de rijlessen, of alles? Of vind je dat dit een luxe is, en dat je kind zoiets zelf moet bekostigen?
Tip 13. Goede doelen en cadeaus
Laten we ook niet vergeten om je kind te leren om een positieve bijdrage te brengen aan de wereld. Naast een eigen spaarpot kan je kind een spaarpotje krijgen/maken voor een goed doel. Wanneer je kind dan zakgeld krijgt, kan hij/zij bepalen of het af en toe een deel in het potje van het goede doel doet. Zo maak je je kind ook bewust van zaken zoals armoede. Laat je kind ook nadenken over het feit dat het leuk is om cadeautjes te krijgen, maar ook om cadeautjes te geven. Misschien kan je kind van zijn/haar eigen spaargeld een (klein) cadeautje kopen voor een broertje of zusje. Of misschien wel een paar leuke sokken voor mama of papa.
Tip 14. Week van het geld
Wist je dat er zelfs ‘Week van het geld’ bestaat? In deze week wordt er op sommige scholen aandacht besteed aan geld. Als dit niet, of onvoldoende, op school wordt gedaan, dan kun je er thuis ook makkelijk mee aan de slag. Er bestaat namelijk genoeg lesmateriaal over geld waar je mee aan de slag kunt gaan. Dit is geschikt voor kinderen vanaf de basisschool leeftijd tot en met het bereiken van de volwassen leeftijd.
Tip 15. Oplichters en dieven
Vroeger werden mensen al opgelicht met geld, en dat gebeurt natuurlijk nog steeds. Alleen nu gebeurt het ook steeds vaker bij jongeren. Het is dus verstandig om dit uit te leggen aan je kind. Bespreek met je kind dat er mensen zijn met praatjes en leugens je geld van je afpakken. Ze kunnen een zielig verhaal ophangen en vragen of ze een bedrag van je mogen lenen. Leer je kind om dus nooit zomaar geld aan een ander te geven/lenen, en als een ander dit vraagt, dat zij dit eerst met jou bespreken. Geef je kind ook informatie over zogenaamde geldezels. Geldezels zijn mensen die hun bankrekening uitlenen aan criminelen (zij weten meestal niet dat dit criminelen zijn), de criminelen sluizen op die manier gestolen geld weg. Laat je kind zijn/haar rekening dus nooit door een ander gebruiken.
Tip 16. Geef het goede voorbeeld
En we sluiten dit artikel af door de vanzelfsprekende tip om zelf het goede voorbeeld te geven. Het lijkt allemaal zo makkelijk, maar als je kind ziet dat jij bewust met geld omgaat, dan is de kans groot dat zij jouw voorbeeld hierin zullen volgen.
Heb je zelf nog handige tips? Deel het als reactie!
Extra tip: lees ook eens het artikel 10+ tips: besparen op je huishouden
Uitgelichte afbeelding is afkomstig van Ljupco Smokovski via Shutterstock
Geef een antwoord