Een kind met een narcist. Wat betekent dat eigenlijk voor jou en je kind?

Geschreven door Kind met een narcist | En toen ineens viel het kwartje. Waar ik in het begin gefocust was op de effecten van narcisme in een relatie, besefte ik ineens dat ik ook een kind heb met mijn narcistische ex-partner. Gelijk kwamen er allerlei vragen in mijn hoofd. Zal mijn zoon ook slachtoffer worden van zijn manipulatietechnieken? Krijgt mijn zoon nu ook te maken met emotionele mishandeling en verwaarlozing? Kan het zo zijn dat mijn zoon nu ook narcisme ontwikkeld?

Narcisme en ouderschap

Narcisme is een topic dat steeds meer besproken wordt. Helaas, omdat er steeds meer mensen zijn met een Narcistische Persoonlijkheidsstoornis, ofwel NPS. Er wordt pas gesproken over een NPS als er een officiële diagnose heeft plaatsgevonden door een psychiater en dit komt vaker niet voor, dan wel voor. Het is namelijk kenmerkend voor iemand met een NPS om alle problemen buiten zichzelf te leggen en niet in te (willen) zien dat hij/zij de oorzaak is. Dus waarom zou je dan hulp gaan zoeken?

Even een kleine disclaimer. Ik ben geen psychiater, maar een ervaringsdeskundige. Het diagnosticeren laat ik dus liever over aan een professional en met die reden zal ik het begrip ‘NPS’ verder niet toepassen. Als ik het in deze tekst heb over ‘een narcist’, dan gaat het om iemand met ‘narcistisch gedrag’ of ‘narcistische kenmerken’ en dus niet over iemand met een NPS.

Narcisme wordt online gedefinieerd als ‘ziekelijke eigenliefde’, ‘verliefd op jezelf’ en ‘eigen liefde’, maar eigenlijk heeft iemand met narcistisch gedrag daar juist een tekort aan. Diep van binnen is er een extreem gevoel van minderwaardigheid en onzekerheid, maar narcisten doen er alles aan om deze kwetsbaarheid niet te hoeven ervaren. Dit doen zij door hun ‘kwetsbare ik’ volledig te onderdrukken, zich af te sluiten voor gevoelens, een denkbeeldige persoonlijkheid voor zichzelf te creëren en op zoek te gaan naar bevestiging en aandacht.

Narcisten schuilen hun ‘kwetsbare ik’ achter een charismatisch, sympathiek en zelfverzekerd masker. Dit kunnen verschillende maskers zijn, maar zij zorgen er allen voor dat de narcist zich goed voelt over zichzelf, een goede indruk achterlaat en anderen kan manipuleren.

Mijn ervaring met een narcistische partner

Zo werd ik verliefd op één van die maskers en voor ik het wist bevond ik me in de vicieuze cirkel van het narcistische misbruik. In de eerste fase, de idealisatiefase wist de narcist mij helemaal te veroveren en ik kreeg het gevoel dat ik de ware had gevonden. Hij zei dat ik zijn soulmate was en dat hij mij als de moeder van zijn toekomstige kinderen zag. Ik voelde me enorm gevleid en zelfs als we niet bij elkaar waren, dan wist hij mij dat gevoel te geven. Ik kreeg dagelijks de meest lieve berichtjes en voor het slapengaan wilde hij altijd even beeldbellen. Ik weet nog dat ik me afvroeg of het allemaal niet erg snel ging, want in ons hoofd waren we al grote stappen aan het maken. We hadden het namelijk al gehad over samenwonen en kinderen krijgen en dat laatste was al mijn wens sinds ik een jonge meid was. Ik had werkelijk geen idee dat ik te maken had met één van zijn manipulatieve technieken, namelijk Love Bombing.

Een half jaar later was het al zo ver. We waren in verwachting van ons eerste kindje en tegelijkertijd kwam ik terecht in de tweede fase, de devaluatiefase. In deze fase merkte ik dat er iets niet klopte in de relatie, maar ik kon het niet omschrijven. De lieve woorden hadden plaats gemaakt voor commentaar en leugens en zijn aandacht was verschoven van mij naar andere vrouwen. In plaats van dagelijks berichtjes te krijgen en te beeldbellen, was hij druk met zijn carrière en moest ik vooral ‘niet zeuren’. Daar zat ik dan, zwanger van mijn eerste kind en geen idee met wat ik te maken had. Het leek wel alsof ik beetje bij beetje mezelf kwijtraakte, mijn grenzen steeds vager werden en ik op een subtiele manier in een hele ongezonde situatie terecht gekomen was. Een situatie waarvan ik pas maanden later besefte dat er al die tijd sprake was van narcistisch misbruik.

Het narcistisch misbruik had er inmiddels voor gezorgd dat ik aan mezelf bleef twijfelen, gedeeltelijk geïsoleerd was van mijn vrienden en familie, depressieve klachten had en maar bleef hopen dat het wel zou veranderen. Alleen dit maakte het al lastig om de relatie te beëindigen. Laat staan dat er ook een kind bij betrokken was. Het liefst wil je je kind een gezinnetje bieden, waarbij beide ouders samen zijn. Niet een gebroken gezin, twee huizen en een omgangsregeling.

Gelukkig wist ik vanuit mijn eigen jeugd hoe schadelijk huiselijk geweld is voor een kind en daar wilde ik mijn eigen kind voor beschermen. Ik besloot samen met mijn zoontje (van 8 maanden) in te trekken bij mijn moeder en de relatie tijdelijk op pauze te zetten. Even fysiek uit elkaar in de hoop dat we met relatietherapie onze relatie konden versterken en aan onze fouten konden werken. Met deze actie kwam ik in de derde fase terecht, de afwijzingsfase. Mijn ex-partner had mij emotioneel helemaal leeg gezogen en zag het belang van mij en de relatie niet meer in. Hij wist de rollen om te draaien en mij met een schuldgevoel achter te laten. “Wie wilde er nou zijn met een vrouw die zo negatief over haar partner dacht?” Hij beëindigde de relatie en had weer totaal de macht over mij. Nog steeds wist hij mij te manipuleren en ik smeekte hem zelfs om weer de relatie met mij aan te gaan.

In de tijd dat ik bij mijn moeder woonde ging ik op zoek naar antwoorden en plots stuitte ik op ‘de kenmerken van een narcist’. Het lezen van deze kenmerken zorgde ervoor dat alle puzzelstukjes op zijn plek vielen. Een korte periode was ik helemaal geobsedeerd en moest ik alles weten. Ik las iedere website die toen beschikbaar was en probeerde te achterhalen of mijn ex-partner echt een narcist was. Iedere avond was ik zijn e-mail aan het uitpluizen en ik ontdekte steeds meer leugens. Op zoek naar bevestiging, maar ondertussen raakte ik mezelf nog meer kwijt. De twijfels over mezelf werden minder, maar ik werd er niet gelukkiger op.

Dit ongelukkige gevoel over mezelf zorgde ervoor dat ik nog steeds vatbaar was voor de manipulatietechnieken van de narcist. Het leek ineens als ‘vrienden’ goed te gaan en even dacht ik dat hij echt veranderd was. “Als het op deze manier zo goed gaat en soepel loopt, dan moet dat toch ook lukken in een relatie”, dacht ik. Ik was inmiddels in de vierde en laatste fase aangekomen, Hoovering. Dit betekende dat de narcist mij had ‘terug gezogen’ in de relatie. Ik was weer gevallen voor zijn charmes en met Love Bombing begon de cirkel van narcistisch misbruik weer opnieuw. Deze keer duurde het niet lang en binnen twee maanden kwamen oude patronen naar boven en keek ik achter zijn masker. Ik beëindigde de relatie en wist dat hij nooit zou veranderen.

Deze keer geen obsessief gedrag en ik kon de relatie helemaal achter me laten en focussen op een nieuwe start voor mij en mijn zoon. Ik kreeg een appartementje via de woningbouw, kon geld lenen van familie en kreeg hulp met klussen. Meubeltjes kocht ik bij de Kringloop en al snel voelde het als ‘ons nieuwe thuis’. Het kiezen voor mezelf (en mijn zoon) en de verlossing van het narcistisch misbruik deden mij goed. Tot ik mij realiseerde dat ik misschien wel emotioneel los kon zijn, maar voor altijd verbonden zou blijven.

Met die gedachte viel het kwartje. Niet alleen ik zal altijd verbonden zijn, maar mijn zoon ook. “Hoe schadelijk is het hebben van een narcistische ouder eigenlijk?”  Op deze vraag heb ik nog steeds geen concreet antwoord, maar ik kan zeggen dat het absoluut negatief effect heeft op o.a. de emotionele ontwikkeling, het zelfbeeld en de eigenwaarde van een kind. Uiteindelijk is het afhankelijk van het narcistische gehalte van deze ouder, het (genetische) karakter van het kind en andere omgevingsfactoren.

Gaandeweg ben ik gaan beseffen dat ik de vader van mijn zoon en de situatie niet kan veranderen. Ik heb alleen invloed op hoe ik naar de situatie kijk en hoe ik ermee om wil gaan. Hierin vind ik het heel belangrijk dat ik, als gezonde ouder, verantwoordelijkheid neem en uit de slachtofferrol stap. Alleen dan kan ik ervoor zorgen dat mijn zoon bij mij een stabiele basis heeft en veiligheid ervaart.

Het volledig beschermen van je kind tegen het narcistisch misbruik ligt buiten je macht, maar onderstaande punten zullen het effect ervan verminderen. 

Tips om je kind te beschermen tegen een narcistische ouder

1. Zorg ervoor dat je je eigen emotionele struggles aangaat, zodat je emotioneel beschikbaar bent voor je kind. Op deze manier kun je je emotioneel afstemmen op de behoeften van je kind en een emotioneleband opbouwen. Voor een narcist is het onmogelijk een oprechte emotionele band te ontwikkelen, dus investeer hier extra in. Dit is voor jou een voordeel.
2. Laat de negatieve gevoelens jegens de narcist los. Dit heeft als gevolg dat hij minder invloed op jou kan uitoefenen en jij je minder snel uit het veld laat slaan.
3. Zorg dat je in het contact met je kind de narcistische ouder nooit zwart maakt of naar beneden haalt. Een kind is loyaal aan beide ouders en komt daardoor in een loyaliteitsconflict terecht.
4. Zorg ervoor dat jouw kind de ruimte voelt om alles met jou te kunnen bespreken. Vraag niet constant naar de situatie bij de narcistische ouder, maar maak er bijvoorbeeld een gewoonte van om voor het slapengaan samen de dag te bespreken. Noem drie leuke dingen van de dag en drie minder leuke dingen.
5. Spiegel en leef het voorbeeld van psychisch en emotioneel gezond gedrag. Wees voorspelbaar en betrouwbaar, want de narcistische ouder is dit niet.
6. Betrek je kind niet bij volwassen problemen en laat je kind weten dat jij goed voor jezelf kunt zorgen. Dit voorkomt dat een kind een ‘volwassen rol’ aan gaat nemen en zich zorgen over jou gaat maken.
7. Leer een kind dat mishandeling zowel fysiek als emotioneel kan zijn. Betrek het niet direct op de narcistische ouder, maar houdt het algemeen.
8. Toon oprechte interesse en zorg ervoor dat er genoeg momenten zijn waarop jij met al je aandacht aanwezig bent bij je kind.

Naast bovengenoemde punten is het ook belangrijk om je kind weerbaar en zelfverzekerd te maken. Gelukkig besteden ze hier ook al meer aandacht aan op school, maar het kan zeker geen kwaad om er thuis ook mee aan de slag te gaan. Bovendien is het ook belangrijk om jezelf niet te vergeten. Narcistisch misbruik laat diepe sporen achter en het helen ervan is een heel proces. Daarbij kan dit proces bemoeilijkt worden als je nog steeds contact hebt je narcistische ex-partner.

Volg voor meer tips en inzichten

Je kunt een kijkje nemen op mijn Instagram @kindmeteennarcist als je op zoek bent naar (h)erkenning, inspiratie, inzichten en tools om het helingsproces na narcistisch misbruik te verlichten. Als je weer in verbinding wil komen met jezelf en wel wat extra handvatten kan gebruiken.

Uitgelichte afbeelding is afkomstig van irin-k via Shutterstock. Overige afbeeldingen zijn afkomstig van ‘Kind met een narcist’